"Zmiany w systemie ewaluacji są niezbędne, aby sprostać wyzwaniom współczesnej nauki. Proponowane przez nas rozwiązanie pozwala ustrzec system szkolnictwa wyższego przed przeprowadzeniem kolejnej niesprawiedliwej, promującej przeciętność i generującej patologie ewaluacji" - czytamy w wydanym przez Kolegium Rektorskie UJ stanowisku dotyczącym obecnie obowiązujących - w opinii znaczącej części środowiska naukowego, wadliwych - zasad oceny jakości działalności naukowej.
Ewaluacja jakości działalności naukowej jest jednym z podstawowych narzędzi służących realizacji polityki naukowej państwa, a w konsekwencji planowaniu i organizowaniu pracy jednostek naukowych w taki sposób, aby skutecznie realizowały swój nadrzędny cel, jakim jest doskonałość naukowa. System ten powinien zachęcać do realizacji ambitnych badań naukowych, sprzyjać innowacjom, a przez to zwiększać wpływ polskich badaczy na światową naukę, podnosić prestiż polskiej nauki na arenie międzynarodowej oraz pozytywnie oddziaływać na rozwój gospodarki i funkcjonowanie społeczeństwa.
Ewaluacja jakości działalności naukowej za lata 2017-2021 wykazała liczne wady obecnie obowiązującego modelu, doprowadzając do drastycznie zniekształconego obrazu polskiej nauki. Istnieje ogromne ryzyko, że obraz ten zostanie w co najmniej równym, a może nawet większym stopniu zniekształcony w trwającym okresie oceny za lata 2022-2025. Wynika to z faktu, że zasady ewaluacji przewidziane w ustawie z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2024 r. poz. 1571) nie tylko nie służą realizacji polityki naukowej państwa i rozwojowi polskiej nauki, lecz także stymulują patologie i strategiczne błędy w zarządzaniu uczelniami i jednostkami naukowymi, które wynikają z krótkookresowych, doraźnych korzyści z przyznanej kategorii naukowej.
Ewaluacja została zaprojektowana jako narzędzie służące do podejmowania decyzji o:
Obecna forma ewaluacji zawiera w sobie zdecydowanie zbyt silny komponent sankcyjny, z czym nie spotykamy się w żadnym innym systemie nauki i szkolnictwa wyższego. Stoi on w sprzeczności ze wskazanym wyżej podstawowym celem ewaluacji, jakim powinno być stymulowanie rozwoju polskich jednostek naukowych w kierunku doskonałości naukowej.
Obawy jednostek naukowych związane ze skutkami obniżenia kategorii powodują niejednokrotnie, zarówno na poziomie zarządzania, jak i indywidualnych zachowań pracowników, podejmowanie działań, które zamiast rozwijać polską naukę, prowadzą do "sztucznych optymalizacji" lub wręcz działań nieetycznych. W efekcie, obecny model ewaluacji – zamiast wspierać rozwój nauki – wymusza podporządkowanie jednostek naukowych rygorom sztywnego systemu oceny, ograniczając przez to autonomię w kształtowaniu własnej polityki naukowej. Groźba utraty kluczowych uprawnień, takich jak np. prawo do nadawania stopni naukowych, albo części subwencji sprawia, że ewaluacja staje się narzędziem sankcji, a nie diagnozy i doskonalenia. Tymczasem jej nadrzędnym celem powinno być identyfikowanie barier rozwoju i ich skuteczne niwelowanie.
Wady obecnego modelu ewaluacji to:
Biorąc pod uwagę te liczne, niezwykle poważne i powszechnie wskazywane przez środowisko naukowe wady obecnego modelu uważamy, że ewaluacja za lata 2022-2025 przeprowadzona na zasadach obecnie obowiązujących nie daje możliwości rzetelnej oceny jakości działalności naukowej, a zaangażowanie zasobów ludzkich i finansowych w przygotowanie i przeprowadzenie takiej ewaluacji będzie skutkować poniesieniem nieuzasadnionych kosztów. Chcemy też podkreślić, że ujawnione w ostatnich latach patologie, często bezpośrednio powiązane z restrykcyjnym modelem ewaluacji, niezwykle negatywnie wpływają na wizerunek poszczególnych uczelni, jak i całego polskiego systemu nauki i szkolnictwa wyższego. Nie należy powtarzać błędów, które do patologii tych prowadzą.
W związku z tym rekomendujemy:
Ewaluacja za kolejne lata, 2026–2029, winna opierać się na kryteriach eliminujących wady obecnego modelu. Nowy system powinien premiować znaczące osiągnięcia naukowe, mierzone publikacjami w najlepszych czasopismach, prestiżowymi grantami, międzynarodowymi nagrodami oraz spektakularnymi wdrożeniami wyników badań. Konieczne jest również odejście od algorytmu, w którym sukces ewaluowanej jednostki jest traktowany jako suma wyników poszczególnych pracowników. O jakości badań naukowych nie decyduje tak czy inaczej liczona średnia, ale osiągnięcia wybitnych naukowców, prawdziwych liderów, którzy tworzą wokół siebie przestrzenie doskonałości badawczej.
Podsumowując, zmiany w systemie ewaluacji są niezbędne, aby sprostać wyzwaniom współczesnej nauki. Proponowane przez nas rozwiązanie pozwala ustrzec system szkolnictwa wyższego przed przeprowadzeniem kolejnej niesprawiedliwej, promującej przeciętność i generującej patologie ewaluacji. Natomiast wypracowanie w oparciu o dialog środowiskowy i opinie ekspertów założeń nowego modelu, który skutecznie będzie premiował doskonałość i wspierał rozwój polskiej nauki na arenie międzynarodowej, da szansę na budowę bardziej sprawiedliwego i efektywnego systemu oceny jednostek naukowych.
Zachęcamy do zapoznania się z treścią apelu o zaniechanie dalszego prowadzenia ewaluacji na wadliwych zasadach, który 27 stycznia członkowie Konferencji Rektorów Akademickich Uczelni Medycznych wystosowali do ministra nauki i szkolnictwa wyższego dr. inż. Marcina Kulaska, a także publikacją „Ewaluacja nauki w Polsce – krytyka obecnego systemu i propozycje naprawy” , w której o wadach systemu wypowiedzieli się naukowcy wszystkich trzech wydziałów Uniwersytetu Jagiellońskiego – Collegium Medicum.
5 lutego w Pałacu Prezydenckim odbyła się uroczystość, podczas której prezydent RP Andrzej Duda wręczył akty nadania tytułu profesora nauczycielom akademickim oraz pracownikom nauki i sztuki. Wśród nich jest troje naukowców z Uniwersytetu Jagiellońskiego - Collegium Medicum.
Wśród nowo mianowanych znaleźli się:
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w oparciu o wniosek Rady Doskonałości Naukowej nadaje tytuły profesorskie pracownikom nauki i sztuki oraz nauczycielom akademickim. Decyzję o nadaniu tytułu profesora Prezydent RP podejmuje w formie postanowienia, wcześniej kontrasygnowanego przez Prezesa Rady Ministrów. Tytuł ten przyznawany jest doktorowi habilitowanemu za wybitne osiągnięcia naukowe, prowadzenie badań naukowych czy uczestniczenie w zespołach badawczych lub za wybitne osiągnięcia artystyczne.
Fot. Łukasz Błasikiewicz / KPRP
3 lutego 2025 r. w Urzędzie Marszałkowskim w Krakowie podpisano list intencyjny pomiędzy UJ CM a władzami województwa małopolskiego dotyczący współpracy między uczelnią a wybranymi wojewódzkimi podmiotami leczniczymi w zakresie działalności dydaktycznej. Podczas spotkania podpisano również dokument potwierdzający włączenie szpitala w Jaroszowcu do Uniwersyteckiej Sieci Szpitali Szkolących.
Zgodnie z zapisami umowy pomiędzy przedstawicielami władz samorządowych a władzami UJ CM zyska możliwość rozszerzenia działalności dydaktycznej i badawczej, wykorzystując potencjał oraz infrastrukturę szpitali nadzorowanych przez samorząd wojewódzki. Celem wspólnych działań będzie poprawa warunków i dostępności świadczeń zdrowotnych w Małopolsce, a także przeciwdziałanie ogólnokrajowemu deficytowi personelu ochrony zdrowia.
– Zawsze podkreślam, że zakup sprzętu czy wyremontowanie ośrodków to jest kwestia czasu i z tym sobie poradzimy. Natomiast przed nami, przed państwem, jest misja wykształcenia nowej kadry medycznej. Dlatego cieszy nas, że państwo widzicie wagę współpracy z naszymi szpitalami wojewódzkimi, z samorządem województwa małopolskiego – mówił podczas spotkania marszałek Łukasz Smółka.
O dotychczasowej współpracy UJ CM z władzami samorządowymi oraz o jej potencjale na przyszłości mówił prof. Maciej Małecki, prorektor UJ ds. CM: Wykształcić, nauczyć studenta nie jest łatwo. Do tego jest potrzebna kompetentna kadra i infrastruktura. Podpisanie tego porozumienia jest wyrazem współpracy zmierzającej do tego, żeby zacieśnić współdziałanie właśnie w zakresie udostępnienia infrastruktury, współpracy między kadrą badawczą uczelni oraz szpitali wojewódzkich. Cieszymy się, że będziemy mogli zaoferować poszerzenie infrastruktury dydaktycznej, badawczej. Myślę, że to będzie dobrze służyć województwu.
List intencyjny między UJ CM i małopolskim samorządem podpisali marszałek województwa małopolskiego Łukasz Smółka, wicemarszałek województwa małopolskiego Ryszard Pagacz oraz prorektor UJ ds. Collegium Medicum prof. Maciej Małecki.
Podczas spotkania podpisano również dokument potwierdzający włączenie Małopolskiego Szpitala Chorób Płuc i Rehabilitacji im. Edmunda Wojtyły w Jaroszowcu, reprezentowanego przez dyrektora Krzysztofa Grzesika, do grona podmiotów zrzeszonych w Uniwersyteckiej Sieci Szpitali Szkolących.
Dodatkowo UJ CM objęła patronatem naukowym realizację zadań podejmowanych wspólnie z jaroszowieckim szpitalem w zakresie eradykacji gruźlicy na terytorium Małopolski. Współpraca obejmować będzie wsparcie naukowe i doradcze w zakresie diagnostyki gruźlicy i jej leczenia, a także promocję i popularyzację wspólnych działań i osiągnięć naukowych. Zadanie to będzie realizował Wydział Nauk o Zdrowiu UJ CM, który na spotkaniu reprezentowali: dziekan WNZ dr hab. Piotr Pierzchalski, prof. UJ, p.o. kierownika Zakładu Rehabilitacji w Chorobach Wewnętrznych Instytutu Fizjoterapii WNZ UJ CM prof. Roman Nowobilski, dyrektor Instytutu Zdrowia Publicznego WNZ UJ CM prof. Iwona Kowalska-Bobko oraz zastępca dyrektora IZP WNZ U CM prof. Magdalena Kozela.
Przypomnijmy: Uniwersytecka Sieć Szpitali Szkolących to inicjatywa, która rozwija się już od ośmiu lat. W myśl porozumienia podpisanego w czerwcu 2017 roku studenci UJ CM mogą odbywać praktyki i staże studenckie w podmiotach zrzeszonych w sieci, a uczelnia przekazuje swoim absolwentom informacje o możliwości zatrudnienia w tych placówkach, wspierając je w ten sposób w pozyskaniu wysokospecjalistycznych kadr. Dodatkowo pracownicy jednostek zrzeszonych w USSS mają możliwość podnoszenia swoich kwalifikacji, biorąc udział – na preferencyjnych warunkach – w kursach, szkoleniach i studiach podyplomowych organizowanych przez Collegium Medicum.
Obecnie w sieci zrzeszonych jest 20 szpitali z Krakowa i województwa małopolskiego.
Więcej informacji o USSS można znaleźć na stronie Działu Klinicznego UJ CM.
Obowiązujące od 2018 roku zasady przeprowadzania ewaluacji, czyli oceny jakości działalności naukowej, od początku były krytykowane przez znaczącą część środowiska naukowego. We wrześniu ubiegłego roku prezentowaliśmy stanowisko naukowców UJ CM w tej sprawie. Dziś apel o zaniechanie dalszego prowadzenia ewaluacji na wadliwych zasadach do ministra nauki i szkolnictwa wyższego dr. inż. Marcina Kulaska wystosowała Konferencja Rektorów Akademickich Uczelni Medycznych.
„Rektorzy zrzeszeni w KRAUM stoją na stanowisku, że zbliżająca się obecnie ewaluacja naukowa za lata 2022-2025 nie powinna odbywać się wedle obecnych reguł, bowiem nie zapewniają one rzetelnej, sprawiedliwej oceny jednostek. Zwracamy się z prośbą do Pana Ministra o rozważenie rozwiązań prawnych, czy to na poziomie ustawodawczym czy też rozporządzeń, które zapobiegłyby sytuacji stawiającej polskie środowisko naukowe, przede wszystkim oceniane jednostki badawcze, ale także MNiSW, przed koniecznością zmierzenia się z drastycznie wypaczonymi jej wynikami. Wśród możliwych rozwiązań jest odstąpienie od bieżącej ewaluacji lub jej odsunięcie w czasie z jednoczesną modyfikacją obowiązujących zasad" – czytamy w opublikowanym właśnie dokumencie.
– List KRAUM-u nie jest pierwszym głosem w dyskusji o konieczności pilnej zmiany zasad ewaluacji nauki w Polsce. Po raz pierwszy jednak wyraża go tak liczne grono rektorów – podkreśla prorektor UJ ds. CM prof. Maciej Małecki. – Apelujemy do Pana Ministra o zaniechanie dalszego prowadzenia ewaluacji na tak wadliwych zasadach, w oparciu o system mający tak wiele luk, które pozwalają, a wręcz zachęcają do manipulacji. System, który nie pozwala na rzetelną ocenę działalności polskich instytucji naukowych, uderzając szczególnie w duże uczelnie. W naszym głębokim przekonaniu Państwo Polskie, reprezentowane w tej sprawie przez Pana Ministra, nie powinno godzić się na jego dalsze funkcjonowanie.
Członkowie KRAUM, pisząc o wadach systemu, wspominają m.in. o – szeroko komentowanym ostatnio w mediach – zjawisku tzw. papierni publikacyjnych, czyli nieformalnych grupach, których członkowie dopisują się do generowanych masowo tekstów, zwiększając w ten sposób swój dorobek naukowy. „Nie sposób patrzeć na opisany proceder w oderwaniu od trwającej ewaluacji naukowej, wszak generowane w ten sposób publikacje idą na konto uczelni, które zatrudniają jego uczestników” – czytamy w liście.
Wśród innych wad systemu wskazują także m.in.: łączenie współautorów publikacji zgodnie z sugestiami programów komputerowych do „optymalizacji” ewaluacji, stosowanie błędnego algorytmu preferującego małe jednostki czy też udział w ocenie uczelni, których dyscypliny nie przeszły całego czteroletniego cyklu ewaluacyjnego; przykładem są tu nauki medyczne.
„Pozostajemy do dyspozycji Pana Ministra w kwestii udziału przedstawicieli KRAUM w pracach nad wypracowaniem właściwych rozwiązań” - brzmi ostatni akapit listu rektorów polskich uczelni medycznych, którzy deklarują zaangażowanie środowiska w prace nad poprawą systemu.
Pełna treść listu została opublikowana na stronie internetowej Konferencji Rektorów Akademickich Uczelni Medycznych.
Zachęcamy do zapoznania się z publikacją „Ewaluacja nauki w Polsce – krytyka obecnego systemu i propozycje naprawy” , w której o wadach systemu wypowiedzieli się naukowcy wszystkich trzech wydziałów Uniwersytetu Jagiellońskiego – Collegium Medicum.
30 stycznia prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda wręczył akty nominacyjne nauczycielom akademickim oraz pracownikom nauki i sztuki. Wśród nominowanych był prof. Paweł Kleczyński z Wydziału Lekarskiego.
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w oparciu o wniosek Rady Doskonałości Naukowej nadaje tytuły profesorskie pracownikom nauki i sztuki oraz nauczycielom akademickim. Decyzję o nadaniu tytułu profesora Prezydent RP podejmuje w formie postanowienia, wcześniej kontrasygnowanego przez Prezesa Rady Ministrów. Tytuł ten przyznawany jest doktorowi habilitowanemu za wybitne osiągnięcia naukowe, prowadzenie badań naukowych czy uczestniczenie w zespołach badawczych lub za wybitne osiągnięcia artystyczne.
Prof. Paweł Kleczyński związany jest z Kliniką Kardiologii Interwencyjnej Instytutu Kardiologii UJ CM. Wśród jego zainteresowań naukowych i głównych kierunków badań wymienić można takie zagadnienia jak: choroba wieńcowa, patologie zastawek serca, choroba naczyń obwodowych, ocena fizjologii krążenia wieńcowego, obrazowanie w kardiologii, przezskórne interwencje wieńcowe, strukturalne i obwodowe.
Fot. Marek Borawski / KPRP