Profesor Roman Jaeschke doktorem honoris causa UJ

Z wnioskiem o nadanie tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego prof. Romanowi Jaeschke wystąpili profesorowie Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum. Uchwała o nadaniu tytułu podjęta została 25 września 2024 roku przez Senat UJ i wręczona podczas uroczystego posiedzenia 28 października w auli Collegium Maius UJ.

Roman Jaeschke urodził się w Krakowie w 1956 roku. Studia medyczne ukończył w 1981 roku na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Krakowie (obecnie Collegium Medicum UJ). Następnie wyjechał na staż naukowy na Uniwersytecie Ruprechta i Karola w Heidelbergu w Niemczech, gdzie zastało go wprowadzenie w Polsce stanu wojennego. Na Uniwersytecie w Heidelbergu przez dwa lata doktor Roman Jaeschke zajmował się badaniami podstawowymi w zakresie fizjologii oddychania, dotyczącymi zachowania w modelu zwierzęcym oksygenacji hemoglobiny w różnych warunkach fizjologii i patologii. Wyniki tych badań stanowiły materiał do pracy doktorskiej w dziedzinie farmakologii. Wkrótce po doktoracie wyjechał do Kanady, gdzie podjął pracę naukową na McMaster University w Hamilton (Ontario), z którym jest związany od 1989 roku do dziś. Tam kontynuował swoją edukację kliniczną, uzyskując specjalizację w dziedzinie chorób wewnętrznych.

Wybitny dorobek naukowy i kliniczny prof. Romana Jaeschke dotyczy dziedzin epidemiologii klinicznej, metodologii badań naukowych i intensywnej terapii. Prof. Jaeschke uczestniczył w tworzeniu i twórczo rozwijał koncepcję medycyny opartej na danych naukowych (Evidence Based Medicine, EBM), która stała się podstawą współczesnej medycyny.

Początkowe prace Romana Jaeschke dotyczyły metodologii badań, a szczególnie personalizacji leczenia. Pracując na oddziale intensywnej terapii, Roman Jaeschke zwrócił uwagę, że bardzo trudno jest zastosować w praktyce klinicznej wyniki badań naukowych, które często są niespójne lub wręcz sprzeczne. Wraz z profesorem Gordonem Guyattem zajął się przeglądami systematycznymi oraz metaanalizami, intensywnie rozwijając tę metodologię. Wspólna praca obu badaczy zaowocowała wieloma prestiżowymi publikacjami w renomowanych czasopismach naukowych, w tym również serią artykułów w czasopiśmie "JAMA" zatytułowaną "Users’ guides to the medical literature", która od razu stała się obowiązkową lekturą wszystkich chcących zrozumieć ideę evidence based medicine.

Kolejna ważna koncepcja, w której miał udział prof. Roman Jaeschke, to tzw. piramida danych naukowych, odzwierciedlająca ich wiarygodność w zależności od źródła czy też metodologii badania, z którego pochodzą. Piramida, na której szczycie znajdują się przeglądy systematyczne i metaanalizy, a u jej podstawy pojedyncze obserwacje kliniczne, do dzisiaj stanowi jeden z głównych dogmatów metodologicznych tworzenia wytycznych praktyki klinicznej i jest uznawana w całym świecie naukowym.

Prof. Roman Jaeschke od wielu lat prowadzi intensywną wielostronną współpracę z polskimi badaczami, lekarzami i instytucjami medycznymi, co budzi szczególne uznanie i wdzięczność polskiego środowiska akademickiego. Ma ogromne zasługi dla rozwoju i propagowania EBM w Polsce. Jest głównym autorem pierwszego opublikowanego w Polsce w latach 1998–2000 cyklu artykułów przedstawiających metodologię EBM. W 2003 roku współtworzył wraz z dr Piotrem Gajewskim Polski Instytut Evidence Based Medicine (PIEBM).

Wieloletnie zaangażowanie prof. Romana Jaeschke i jego wsparcie naukowe przyczyniło się do powstania w 2015 roku na Wydziale Lekarskim UJ CM Ośrodka Przeglądów Systematycznych, filii polskiej Cochrane Collaboration oraz w 2019 GRADE (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation) Centre.

- Kariera naukowa prof. Romana Jaeschke to długa droga od badań podstawowych poprzez badania epidemiologiczne oparte o nowatorską metodologię EBM, której jest współtwórcą, do propagatora nauki. Jego osiągnięcia, chociaż imponujące i wystarczające na wypełnienie niejednego pracowitego życia, nie oddają w pełni Jego osobowości i nie są jedynym powodem uznania, jakim się cieszy w środowisku naukowym i lekarskim na całym świecie, szczególnie w Polsce. Jego charakterystykę dopełniają przynajmniej dwa wyróżniające go przymioty. Pierwszym jest niezwykła umiejętność syntetycznego ujmowania złożonych kwestii naukowych i klinicznych oraz przedstawiania ich w przystępny sposób. To stawia go w gronie najwybitniejszych przedstawicieli światowej medycyny klinicznej, wyznaczających kierunki i drogi jej rozwoju. Drugim istotnym przymiotem jest ujmujący sposób bycia i niezwykła zdolność do nawiązywania bezpośredniego kontaktu, zarówno ze słuchaczami Jego wykładów, jak i z rozmówcami, którzy mieli okazję Go poznać bliżej. Dopełnieniem tej charyzmatycznej osobowości jest charakterystyczne dla Niego poczucie humoru. To wszystko sprawia, że prof. Roman Jaeschke należy do bardzo elitarnego grona osób, dzięki którym nauka staje się bardziej zrozumiała, a świat nie tylko lepszy, ale i bardziej uśmiechnięty – mówił w laudacji prof. Wojciech Szczeklik z Wydziału Lekarskiego UJ CM.

- Bycie docenionym przez takie grono to nie tylko zaszczyt, ale także olbrzymia satysfakcja – mówił, dziękując za otrzymany tytuł, prof. Jaeschke. Zwrócił uwagę, że do sukcesu akademickiego przyczyniają się często przypadki i zdolność wykorzystania okazji, które prezentuje nam los. Łutem szczęścia i okazją, którą wykorzystał była możliwość zdobywania wiedzy na UJ i spotkania tutaj wielu pomocnych ludzi.