Uniwersytet Jagielloński rozpoczął 660. rok akademicki

Rektor UJ w swoim przemówieniu podkreślał, że kończąca się czteroletnia kadencja obecnych władz uczelni przypadła w bardzo trudnym okresie - dramaturgię tych lat wyznaczyły dwa lata trwania pandemii koronawirusa i wojna w Ukrainie. Wydarzenia te zaburzyły, ale nie wstrzymały funkcjonowania uczelni, dlatego rektor dziękował wszystkim, którzy pracowali na sukcesy badawcze, dydaktyczne i organizacyjne UJ.

Inauguracja roku akademickiego jest okazją do podsumowań. W przemówieniu rektora znalazło się miejsce nie tylko na refleksję nad stanem uczelni i nauki w Polsce, ale także przedstawił w nim  szersze spojrzenie – wyraził troskę o stan debaty publicznej i wskazał na zatrważające zjawiska obecne w polskiej polityce.

Prof. Jacek Popiel wyraził zadowolenie, że po raz kolejny w rankingu "Perspektyw" UJ okazał się najlepszą polską uczelnią, zajmując pierwsze miejsce ex aequo z Uniwersytetem Warszawskim.

– Jako jedna z niewielu krajowych uczelni jesteśmy uwzględniani w najważniejszych rankingach o zasięgu międzynarodowym, jakkolwiek chcielibyśmy osiągać jeszcze lepsze wyniki. Nie mogę zgodzić się z opiniami, wedle których nasze aktualne miejsce w rankingach światowych miałoby świadczyć o niższej wartości UJ w stosunku do innych uczelni. Musimy wszyscy mieć świadomość, że nie będziemy Harvardem, Oksfordem czy Cambridge, jeśli nie zmieni się w Polsce skala finansowania nauki. Dlatego miejsce UJ i UW w czwartej czy nawet piątej setce w rankingach, w których ocenianych jest niekiedy ponad 20 tys. jednostek badawczych z całego świata, to przy tym poziomie finansowania nauki niewątpliwie nasz sukces – mówił rektor UJ.

Przez ostatnich kilkanaście miesięcy ośrodki naukowe żyły atmosferą towarzyszącą ewaluacji działalności naukowej za lata 2017–2021. Odwołania od pierwotnych decyzji ministerstwa zostały w części uwzględnione. Mając poważne wątpliwości, co do obiektywności ocen, zaskarżyliśmy do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie decyzje MEiN w sprawie przyznania kategorii naukowych w pięciu dyscyplinach – poinformował rektor.

– Ze smutkiem przyjmuję fakt, że po zakończeniu procesu ewaluacji środowisko nie dokonało rzetelnej analizy niegodnych zachowań w trakcie samego procesu oceny. Czy to oznacza w praktyce, że godzimy się na kolejny etap odchodzenia nauki od standardów uczciwości w ocenie badań naukowych? – pytał prof. Popiel.

Rektor z niepokojem wypowiadał się o coraz trudniejszej sytuacji materialnej pracowników polskich uczelni, wskazując że wynagrodzenie asystenta jest zbliżone do minimalnego wynagrodzenia w Polsce. Świadczy to zdaniem rektora o tym, że po raz kolejny nauka nie została uznana za jeden z filarów polityki państwa, mimo że priorytetem państwa powinno być bezpieczeństwo,

– Każdy z polityków powinien wiedzieć, że w znacznym stopniu będzie ono uzależnione od tego, czy będziemy krajem nowoczesnym, innowacyjnym czy skazanym na kupowanie najnowszych technologii w innych krajach – stwierdził rektor. Wyraził także obawy o to, jak toczy się droga rozwoju kształcenia medycznego w Polsce.

– Nie okłamujmy się, że studenci niemający prawdziwego dostępu do szpitali i doświadczonej kadry akademickiej będą dobrze kształceni. Obawiam się, że w dłuższej perspektywie obecne zasady otwierania przez uczelnie kierunków medycznych mogą doprowadzić nie tylko do obniżenia poziomu wiedzy i praktycznych umiejętności medycznych absolwentów, ale także utraty prawa do uznawalności dyplomów lekarskich przez europejski i pozaeuropejski świat medyczny – mówił.

Prof. Jacek Popiel wyraził swój niepokój związany z coraz większą polaryzacją postaw, podziałów w społeczeństwie, w ostatnich miesiącach przybrała wymiar, który nakazuje wołać o opamiętanie. Zauważył, że kluczowym sposobem budowania poparcia w gronie elektoratu jest podsycanie podziałów społecznych i politycznych, zarówno w kwestiach dotyczących spraw wewnętrznych, jak i polityki międzynarodowej.

– Jednym z podstawowych problemów polskiej współczesności jest spór o historię. Nie odgrywają w nim kluczowej roli naukowcy, ale politycy. Z zadziwieniem przyjmuję fakt, że im mniejsza wiedza o historii w polskim społeczeństwie, tym większa temperatura tych sporów. Jeśli nasze środowisko nie włączy się w te spory, przedstawiając w oparciu o rzetelne materiały rzeczywisty wymiar wydarzeń, to będziemy współwinni, wydawałoby się już minionego, zjawiska fałszowania historii. Szczególnie bolesna jest tutaj rola publicznej telewizji, szczególnie tzw. kanałów informacyjnych. Dziennikarstwo musi opierać się na uczciwości i obiektywności podawanych wiadomości. Propagandę, jeśli już muszą, niech uprawiają politycy, dziennikarz ma podawać fakty – stwierdził rektor UJ.

Prof. Popiel ponowił swój apel sprzed lat, aby nadzór programowy, merytoryczny nad tymi mediami oddać nie ludziom wybieranym przez partie polityczne, tylko przez środowisko akademickie, reprezentowane przez rektorów kilku najlepszych polskich uczelni.

– Od Twojego głosu będzie zależeć przyszłość kraju, miasta, w którym żyjemy, pracujemy, studiujemy – mówił rektor, apelując o udział w zbliżających się wyborach parlamentarnych. – Nasze decyzje powinny być powiązane z wyborem ludzi, którzy respektują podstawowe wartości: szacunek dla prawdy, poszanowanie praw i godności człowieka, tolerancję, honor, uczciwość i sumienną pracę oraz odpowiedzialność za losy całej wspólnoty ludzkiej – podkreślał, kończąc wystąpienie.

Inauguracja roku akademickiego to również moment, kiedy honorowane są wybitne osiągnięcia naukowe badaczy z UJ. Ich materialną formą jest nagroda Rektora UJ „Laur Jagielloński”. To zaszczytne wyróżnienie odebrali:

• w dziedzinie nauk medycznych i nauk o zdrowiu – prof. Renata Jachowicz (Wydział Farmaceutyczny UJ), wyśmienita badaczka, która w swoich pracach poszukuje nowoczesnej postaci leków, budując podwaliny nowoczesnej technologii farmaceutycznej;

• w dziedzinie nauk ścisłych i przyrodniczych oraz nauk inżynieryjno-technicznych – prof. Jan Potempa (Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii UJ) – wybitny biochemik, mikrobiolog, którego najważniejsze osiągnięcia naukowe koncentrują się na opisie wirulencji bakterii jamy ustnej.

Kulminacją uroczystości była immatrykulacja nowo przyjętych studentów. Ślubowanie złożyli studenci i studentki reprezentujący wszystkie wydziały UJ.

– Pracując dzisiaj i realizując dzisiejsze zadania, pracujemy na przyszłość. Naszym zadaniem jest prowadzenie badań naukowych i kształcenie kolejnych pokoleń studentów, którzy tę przyszłość będą tworzyć. Naszą ambicją jest, by te cele realizować na jak najwyższym, światowym poziomie – mówił prorektor UJ ds. dydaktyki prof. Armen Edigarian.

– Dokładnie 50 lat temu, 1 października 1973 roku odebrałem indeks. Gratuluję Państwu i życzę, aby był to początek Waszej największej życiowej przygody – zwracał się do studentów pierwszego roku rektor prof. Jacek Popiel. Przyjęcie do wspólnoty Uniwersytetu Jagiellońskiego podkreślone zostało wykonaniem przez Chór UJ historycznej pieśni "Gaudeamus Igitur" (Radujmy się).

Podczas uroczystości głos zabrali także: nowa przewodnicząca Samorządu Studentów UJ Magdalena Herman oraz prezes Towarzystwa Doktorantów Maciej Wcisło. Serdeczne podziękowania otrzymała kończąca dwie kadencje urzędowania jako przewodnicząca Samorządu Studentów Katarzyna Jedlińska.

Wykład pt. "Czy Arktyka się zazieleni?", inaugurujący 660. rok akademicki na Uniwersytecie Jagiellońskim, wygłosił prof. Michał Węgrzyn z Wydziału Biologii, dyrektor Ogrodu Botanicznego UJ. Z tematyką wykładu można się zaznajomić odsłuchując archiwalny odcinek podcastu #Przystanek misja UJ.

Uroczystość w auli Auditorium Maximum UJ poprzedził wielobarwny orszak profesorów, który przeszedł ulicami Krakowa z Collegium Maius. Reprezentowany był każdy z 16 wydziałów UJ, a ich profesorowie ubrani byli  w togi, których kolory symbolizują dany wydział. Warte przypomnienia jest, że w tym roku podjęte zostały starania o wpisanie pochodu inauguracyjnego UJ na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego.