Mija 78 lat odkąd najstarsza polska uczelnia oficjalnie zainaugurowała pierwszy rok akademicki po ponad 5-letniej przerwie spowodowanej przez okupację hitlerowską. 20 marca 2023 r. Uniwersytet Jagielloński oficjalnie uczcił rocznicę tego wydarzenia, która przypadła dzień wcześniej. Co warte podkreślenia, w trudnym i niebezpiecznym czasie wojny i okupacji uniwersytet nie zaprzestał działalności, lecz realizował ją w formie tajnej.
Uroczystości w Collegium Novum, podczas której złożono kwiaty pod tablicą upamiętniającą tajne nauczanie, przewodniczył rektor UJ prof. Jacek Popiel. W ceremonii uczestniczyli również m.in. prorektorzy i kwestor UJ, przedstawiciele Samorządu Studentów, Towarzystwa Doktorantów oraz Stowarzyszenia Absolwentów UJ, a także członkowie Stowarzyszenia Ne Cedat Academia na czele z jego prezes Moniką Małecką.
19 marca 1945 roku to data symbolizująca odrodzenie Uniwersytetu Jagiellońskiego po gehennie ciemnych lat okupacji. Podczas pierwszej powojennej inauguracji ówczesny rektor UJ prof. Tadeusz Lehr-Spławiński otwierał 581. rok akademicki od założenia uczelni. Wzięło w niej udział grono profesorskie UJ, młodzież akademicka, przedstawiciele władz państwowych, duchownych i wojskowych, a także tłumy krakowian. Prof. Tadeusz Lehr-Spławiński przypomniał losy uniwersytetu w pierwszych miesiącach okupacji po tragiczne wydarzenia z 6 listopada 1939 roku, gdy sam wraz z niemal całym korpusem akademickim Krakowa został podstępnie aresztowany i zesłany do obozu koncentracyjnego. Następnie rektor tajnego uniwersytetu prof. Władysław Szafer przedstawił sprawozdanie z lat wojny.
Uniwersytet Jagielloński był obok uczelni w Lublinie pierwszą szkołą akademicką, która przystąpiła do pracy dydaktycznej i naukowej po uwolnieniu z niemieckiego jarzma. Prof. Jan Gwiazdomorski określał to wydarzenie jako "zmartwychwstanie nauki polskiej". Odradzał się bowiem symbol żywotności kultury i nauki polskiej. W powojennym roku akademickim, który trwał zaledwie cztery miesiące, dyplomy ukończenia studiów otrzymało 472 absolwentów, przeprowadzono 65 przewodów doktorskich oraz 12 habilitacji. Było to możliwe jedynie dzięki podziemnej działalności w czasie wojny. Znalazło to zresztą wyraz w uchwale Senatu UJ, podjętej 19 marca 1945 r., stwierdzającej, że "pięciolecie wojenne nie stanowiło przerwy w wiekowym trwaniu Almae Matris".