Każdy może pomóc. Eksperci o wczesnej opiece nad pacjentami u kresu życia.

Starzejące się społeczeństwo, brak personelu medycznego i odpowiedniego finansowania to, zdaniem uczestników konferencji, jedne z największych wyzwań stojących przed instytucjami, które zajmują się opieką paliatywną.

Krakowską konferencję rozpoczął wykład „Współczujące społeczeństwo i społeczne praktyki troski" dr hab. Marcjanny Nóżki, prof. UJ z Wydziału Filozoficznego UJ. „Codzienne trudności, zmartwienia, krótko- i długookresowe problemy, potrzeba pomocy i zaopiekowania to element ludzkiego życia, indywidualnych i zbiorowych doświadczeń. Okoliczności te nie są społecznie obojętne, wyzwalają wiele skojarzeń i reakcji, które mają swoje instytucjonalne, kodeksowe, psychologiczne, społeczno-kulturowe podłoże, w tym wyzwalać mogą współczucie, które jako przedmiot poznania nie jest pojęciem jednoznacznie pozytywnym” – mówiła prof. Nóżka. Podczas swojego wykładu poruszyła m.in. temat korzyści z praktykowania współczucia czy zagrożeń wynikających ze „zmęczenia współczuciem”.

Zagadnieniom dotyczącym właściwego przygotowania chorego do opieki końca życia poświęcona była pierwsza sesja konferencji, którą poprowadzili prof. Tomasz Grodzicki, prorektor UJ ds. CM oraz dr hab. Tomasz Grądalski, prof. KAAFM, lekarz naczelny Towarzystwa Przyjaciół Chorych „Hospicjum im. św. Łazarza” w Krakowie, który mówił o wczesnej opiece paliatywnej. O doświadczeniu rozmowy z chorym o jego stanie na wczesnym etapie nieuleczalnej choroby mówiła mgr Justyna Koniczuk-Kleja (Klinika Leczenia Bólu i Opieki Paliatywnej UJ CM). W swoim wystąpieniu zwróciła szczególną uwagę na czynniki mające wpływ na wzajemną komunikację pomiędzy lekarzem i pacjentem, zarówno jeśli chodzi o udzielanie, jak i przyjmowanie wiedzy na temat nieuleczalnej choroby, zwłaszcza na jej wczesnym etapie.          

O konieczności zmiany celów leczenia i opieki w miarę postępu choroby mówiła dr n. med. Agata Adamkiewicz-Piejko (Oddział Paliatywny - Miejskie Centrum Opieki dla Osób Starszych, Przewlekle Niepełnosprawnych oraz Niesamodzielnych w Krakowie). Opieka paliatywna polega na zapobieganiu i niesieniu ulgi w cierpieniu, poprzez wczesną identyfikację, kompleksową ocenę oraz leczenie uwzględniające uśmierzanie bólu i innych objawów, pomoc w rozwiązywaniu problemów psychologicznych, socjalnych i duchowych a także wsparcie dla rodziny chorego. Dlatego też tak ważne jest podejmowanie odpowiednich działań już we wcześniejszych etapach choroby, a potem ich modyfikowanie wraz ze zmieniającym się stanem pacjenta. Optymalny model opieki powinien być dostosowany indywidualnie do potrzeb pacjenta w warunkach: ambulatoryjnych, szpitalnych lub domowych, a warunkiem dobrej opieki nad chorym jest akceptacja nieuchronności śmierci.

O tym, jak w przypadku opieki nad osobami u kresu życia ważna jest współpraca interdyscyplinarna, dyskutowano podczas drugiej sesji konferencji. Prawne aspekty współpracy lekarzy z ośrodkami opieki paliatywnej i hospicyjnej przedstawił dr n. praw. Maciej Gibiński z Centrum Doradczego Prawa Medycznego. W wystąpieniu poruszone zostały kwestie teleporady, możliwości kierowania i przeprowadzenia konsultacji w formie zdalnej oraz odpowiedzialności za przeprowadzenie terapii, względnie odpowiedzialności za leczenie pacjenta w związku z prowadzoną terapią.

Odpowiedzi na pytanie, jak poprawić opiekę lekarza rodzinnego nad chorym z zaawansowanym schorzeniem szukała lek. Izabela Bętkowska, lekarz specjalista medycyny rodzinnej i paliatywnej z Katedry Medycyny Rodzinnej UJ CM, która podkreśliła, że doświadczenie pokazuje iż dobra, sprawna komunikacja między lekarzem rodzinnym i zespołem opieki paliatywnej wpływa na poprawę jakości opieki nad chorym z zaawansowanym schorzeniem.

Mgr Magdalena Kowalczyk, specjalistka opieki paliatywnej (Towarzystwo Przyjaciół Chorych „Hospicjum im. św. Łazarza” w Krakowie) dzieliła się doświadczeniami pracy z rodziną chorego z zaawansowanym schorzeniem.

Na zakończenie sesji odbył się panel dyskusyjny „Idealna opieka paliatywna z perspektywy pacjenta, lekarza rodzinnego, onkologa i lekarza medycyny paliatywnej”, w którym uczestniczyli: dr hab. Tomasz Tomasik, prof. UJ (Katedra Medycyny Rodzinnej UJ CM), dr Iwona Filipczak-Bryniarska (Klinika Leczenia Bólu i Opieki Paliatywnej UJ CM), dr n. med. Jan Bahyrycz (Oddział Medycyny Paliatywnej w Makowie Podhalańskim), lek. Izabela Bętkowska (specjalista medycyny rodzinnej i paliatywnej, Katedra Medycyny Rodzinnej UJ CM), mgr Magdalena Kowalczyk (specjalistka opieki paliatywnej, Towarzystwo Przyjaciół Chorych „Hospicjum im. św. Łazarza” w Krakowie) oraz dr n. praw. Maciej Gibiński.

Trzecia, ostatnia sesja tej konferencji, prowadzona przez prof. Jerzego Wordliczka, kierownika Kliniki Intensywnej Terapii Interdyscyplinarnej UJ CM oraz dr Jolantę Stokłosę, prezesa Zarządu Towarzystwa Przyjaciół Chorych „Hospicjum im. św. Łazarza” w Krakowie poświęcona była zagadnieniu postępowania objawowego w różnych specjalnościach.

Jako pierwszy głos zabrał dr Piotr Sobański (Palliative Care Unit and Competence Center, Spital Schwyz, Schwyz, Szwajcaria), który mówił o optymalnym modelu opieki zintegrowanej nad chorym z zaawansowaną niewydolnością serca. Temat opieki wspierającej w trakcie przewlekłej dializoterapii poruszył prof. Tomasz Stompór, kierownik Kliniki Nefrologii, Hipertensjologii i Chorób Wewnętrznych Wojewódzkiego Szpitals Specjalistycznego, wykładowca Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.

Sesję zakończyły wystąpienia mgr Joanny Kurpiewskiej (Towarzystwo Przyjaciół Chorych „Hospicjum im. św. Łazarza” w Krakowie i Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego) i dr hab. Katarzyny Ochałek, prof. AWF (fizjoterapeuta, Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie i Towarzystwo Przyjaciół Chorych „Hospicjum im. św. Łazarza” w Krakowie) poświęcone fizjoterapii w zaawansowanych schorzeniach (w duszności w przebiegu zaawansowanych schorzeń, w przewlekłej niewydolności żylnej i owrzodzeniach)

Wydarzenie zakończył - w imieniu prorektora Uniwersytetu Jagiellońskiego ds. Collegium Medicum, prof. Tomasza Grodzickiego - prof. Jerzy Wordliczek, który podziękował wszystkim ekspertom, uczestnikom i organizatorom tegorocznej konferencji.

Wydarzenie zostało zorganizowane wspólnie przez Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Jagielloński - Collegium Medicum oraz Towarzystwo Przyjaciół Chorych "Hospicjum im. św. Łazarza" w Krakowie.