Nie żyje prof. Andrzej Śródka

Profesor Andrzej Śródka urodził się 10 czerwca 1946 w Łodzi. Był absolwentem Akademii Medycznej w Warszawie. Dyplom lekarza otrzymał w 1970 roku, stopień doktora nauk uzyskał dziewięć lat później. Habilitował się w 1988 roku. W 1996 roku przyznano mu tytuł profesora.

Początkowo związał swoje losy z Zakładem Patologii Ogólnej i Doświadczalnej Akademii Medycznej w Warszawie, gdzie zatrudniony był na stanowisku asystenta (1971), a następnie starszego asystenta (1972). Obok zagadnień z zakresu patofizjologii, w tym w szczególności etiologii choroby wrzodowej żołądka, w polu jego zainteresowań badawczych znalazła się również historia nauki, zwłaszcza historia medycyny. W 1981 roku otrzymał etat adiunkta w Zakładzie Historii Medycyny i Farmacji Akademii Medycznej w Warszawie, a w 1989 roku uzyskał docenturę. Jednocześnie w tym samym roku z został etatowym pracownikiem naukowym Instytutu Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Cztery lata później, w 1993 roku mianowano go profesorem nadzwyczajnym. W latach 1993-1996 pełnił godność prodziekana II Wydziału Lekarskiego. W 2000 roku został kierownikiem Katedry i Zakładu Historii Medycyny UJ CM, którą to funkcję sprawował nieprzerwanie przez 16 lat. Po przejściu na emeryturę pozostał w zespole naukowo-dydaktycznym katedry, stale prowadząc zajęcia ze studentami.

Wiedza i poświęcenie, z jakim oddawał się podejmowanym przez siebie tematom badawczym zostały dostrzeżone i zyskały uznanie w środowisku polskich uczonych. W 1988 roku prof. Śródka został członkiem korespondentem, a w 1994 roku członkiem zwyczajnym Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. W latach 1995-98 był sekretarzem Wydziału V TNW, a w 1998 został jego przewodniczącym. W latach 1989-91 pełnił funkcję redaktora naczelnego „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny”, organu Polskiego Towarzystwa Historii Medycyny i Farmacji, którego prezesem był przez dwie kadencje (począwszy od 1991 roku).

Dorobek naukowy prof. Śródki jest imponujący zarówno pod względem liczby opublikowanych prac, jak i ich wysokiej wartości merytorycznej. Słownik biograficzny „Uczeni polscy XIX-XX stulecia” (1994-98), na który składają się biogramy członków Akademii Umiejętności (później Polskiej Akademii Umiejętności) w Krakowie, Towarzystwa Naukowego Warszawskiego oraz Polskiej Akademii Nauk, pozostaje jednym z najczęściej wykorzystywanych i cytowanych źródeł informacji w przestrzeni badań nad historią nauki polskiej.

Był autorem i współautorem rozdziałów oraz współredaktorem wielu opracowań monograficznych, w tym tak znaczących, jak „Historia medycyny” (pod redakcją Tadeusza Brzezińskiego), uważana przez wielu za podstawowy podręcznik dla tej dyscypliny w Polsce, czy pracy zbiorowej „Dzieje kardiologii w Polsce na tle kardiologii światowej”. „Dzieje nauczania medycyny i farmacji w Warszawie (1789-1950)” – współredagowane z Marcinem Łyskanowskim i Andrzejem Stapińskim – nadal uchodzą za najważniejsze opracowanie tej problematyki.

Nowatorskim podejściem i ujęciem charakteryzowały się projekty badawcze, których był inspiratorem, a które zaowocowały publikacją książek: „Polskie szkoły medyczne. Mistrzowie i uczniowie” oraz „Powiązania rodowe twórców polskich szkół naukowo-medycznych” – obie pod jego redakcją naukową. Skierowany bezpośrednio do studentów podręcznik „Zarys historii nauczania medycyny w Polsce do roku 1939 (wybrane zagadnienia)” jest nadal wykorzystywany w dydaktyce w ramach zajęć prowadzonych w Katedrze Historii Medycyny UJ CM.

Wartość poznawczą zachowują liczne artykuły, w tym precyzyjne syntezy poszczególnych problemów badawczych. Warto wskazać na m.in. „Racjonalistyczne i empiryczne podstawy rozwoju medycyny na przełomie XIX i XX wieku”, „The short history of gastroenterology” czy „Wzloty i upadki poznania układu krążenia krwi”.

Poza historią nauki, kolejną pasją prof. Śródki była muzyka popularna, szczególnie zaś historia rocka brytyjskiego i amerykańskiego. Znalazło to wyraz w jego wieloletniej współpracy z rozgłośniami radiowymi, w których prowadził i współprowadził audycje poświęcone tej tematyce, m.in. w radiu Wawa, radiu Alfa i radiu Jazz, ostatnio zaś w akademickim radiu Uniwersytetu Warszawskiego – Kampus. Audycjom towarzyszyły stale rozbudowywane strony internetowe, w tym w pierwszym rzędzie Archipelag rocka, która pozostaje nieprzebranym źródłem wiedzy dla wszystkich interesujących się tym gatunkiem muzycznym. W opinii wielu radiowców był niekwestionowanym autorytetem, dla słuchaczy tym, który odkrywał przed nimi nieznane im często „muzyczne wyspy”. W uznaniu wiedzy, a także oryginalności w poszukiwaniach wzajemnych relacji pomiędzy artystami reprezentującymi często odległe gatunki muzyczne i hołdujących skrajnym wzorom stylistyki wyrazu, prof. Śródka otrzymał członkostwo honorowe DJ Union – Polskiego Stowarzyszenia Prezenterów Radiowych.

Kolejnymi obszarami zainteresowań Profesora była historia teatru i filmu polskiego, a także historia sportu, w tym szczególnie ruchu olimpijskiego, które często stawały się przedmiotem ożywionych dyskusji w gronie jego współpracowników.

W zmarłym tracimy jednego z najwybitniejszych historyków nauki, postać wyjątkową w wielu ludzkich wymiarach, szlachetnego człowieka.

(prof. Ryszard Gryglewski, kierownik Katedry Historii Medycyny UJ CM)

Powrót