Autorzy zwracają jednak uwagę na utrzymujące się różnice regionalne. W 2023 roku najwyższą oczekiwaną długość życia – około 80 lat – odnotowano w województwach małopolskim i podkarpackim, podczas gdy najniższą, 77,6 roku, w województwie łódzkim. Zróżnicowanie to potwierdza utrwalony w Polsce wzorzec nierówności zdrowotnych o charakterze wschód – zachód.
W analizowanym okresie całkowite obciążenie chorobami, mierzone standaryzowaną wartością DALY na 100 000 mieszkańców, spadło o niemal 34%. Największe postępy zanotowano w zakresie chorób układu krążenia, udaru oraz zaburzeń okresu noworodkowego. Jednocześnie pojawiły się nowe wyzwania zdrowotne – rośnie znaczenie chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca, przewlekła choroba nerek, demencja czy nowotwory jelita grubego. Zwiększa się również obciążenie wynikające ze zdrowia psychicznego oraz zaburzeń używania alkoholu, szczególnie po okresie pandemii COVID-19, która tymczasowo obniżyła oczekiwaną długość życia o około dwa lata.
Największe zagrożenia zdrowotne w Polsce wciąż stanowią choroby niezakaźne – choroba niedokrwienna serca, udar mózgu i rak płuca pozostają głównymi przyczynami zgonów. Wśród czynników ryzyka dominują palenie tytoniu i wysokie ciśnienie tętnicze, choć wskaźniki obciążenia przypisywane paleniu spadły o niemal 60%. Odwrotny trend obserwuje się w przypadku spożycia alkoholu – DALY związane z jego używaniem wzrosły o 35%, przy czym najwyższe wartości zanotowano w województwie świętokrzyskim.
Wśród współautorów publikacji znajduje się dr Roman Topór-Mądry, dyrektor Interdyscyplinarnego Centrum Danych o Zdrowiu Uniwersytetu Jagiellońskiego – Collegium Medicum. Jak podkreśla badacz, „analiza dostarcza kompleksowych danych o stanie zdrowia Polaków, pozwalających lepiej planować politykę zdrowotną – zarówno na poziomie krajowym, jak i regionalnym. Wiedza o tym, gdzie i dlaczego pojawiają się różnice, jest kluczowa dla skutecznych interwencji zdrowotnych”.
Autorzy badania podkreślają, że uzyskane dane mają kluczowe znaczenie dla planowania polityki zdrowotnej w Polsce. Wskazują na pilną potrzebę działań ograniczających nierówności regionalne, wzmacniających profilaktykę oraz koncentrujących się na nowych zagrożeniach – takich jak cukrzyca, zaburzenia psychiczne i nadużywanie alkoholu – przy równoczesnym utrzymaniu skutecznych interwencji wobec chorób sercowo-naczyniowych i nowotworów.
Analiza „Obciążenie chorobami, urazami i czynnikami ryzyka według województw w Polsce, 1990–2023: analiza systematyczna w ramach Global Burden of Disease Study 2023” została opublikowana online w sierpniu 2025 roku. Wyniki dostarczają cennych dowodów dla krajowej i regionalnej polityki zdrowotnej, priorytetyzacji zasobów oraz opracowania długofalowych strategii poprawy zdrowia populacji w Polsce.
