Ważną częścią muzealnej ekspozycji jest anatomopatologiczną kolekcja prof. Ludwika Bierkowskiego, a prof. Maciejowi Józefowi Brodowiczowi placówka zawdzięcza kolekcję włoskich dyplomów, starodruków i grafik, a także liczne rękopisy.
Prof. Walery Jaworski, należący do tego licznego grona kolekcjonerów „starożytności medycznych”, gromadził obiekty pozyskiwane od swoich kolegów po fachu. Tę rosnącą prywatną kolekcję chciał przekształcić w publiczną instytucję dysponującą powierzchnią wystawienniczą. Sprzyjał tej inicjatywie wzrost zainteresowania historią uniwersytetu, co wiązało się z przygotowaniami do jubileuszu 500-lecia założenia Akademii Krakowskiej.
Do wysuniętej przez Jaworskiego idei przychyliła się Rada Wydziału Lekarskiego UJ i Senat UJ, co skutkowało przyjęciem 27 kwietnia 1900 r. przedłożonego przez Profesora programu jako aktu założycielskiego Muzeum Historycznego dla Wydziału Lekarskiego. Nieuregulowana pozostała jedynie kwestia siedziby odpowiedniej dla nowo powstałego muzeum, które początkowo mieściło się w Klinice Chorób Wewnętrznych UJ. Profesor Jaworski nie ustawał w wysiłkach, by zapewnić nowo powstałej instytucji godne warunki oraz odpowiednie finansowanie. Niestety, do odejścia na emeryturę w 1920 roku, nie udało mu się tego dokonać. Warto jednak odnotować, że w 1921 roku Senat UJ w uznaniu zasług założyciela muzeum nadał stworzonej przez niego kolekcji nazwę „Zbiory Profesora Dra Walerego Jaworskiego”. Stanowią one dzisiaj istotną część zasobu Muzeum Historii Medycyny UJ CM.
Walery Jaworski nie był jedynym, któremu historia medycyny była bliska. Istotną część dzisiejszych zbiorów stanowi nadal cenna kolekcja muzealiów należąca niegdyś do prof. Adama Wrzoska. Gdy w 1913 roku odchodził on z Wydziału Lekarskiego, całość swoich zbiorów przekazał na rzecz Uniwersytetu Jagiellońskiego. Było to około 500 eksponatów, w tym m. in. rękopisy Brodowicza i Bierkowskiego, cenne starodruki medyczne, portrety oraz medale.
Obie te kolekcje scalił prof. Władysław Szumowski, od 1920 roku kierownik Katedry Historii i Filozofii Medycyny UJ. Od tej pory też istnienie muzeum zostało ściśle połączone z Katedrą Historii Medycyny. Niestety, ponownie odmawiano mu przyznania odpowiednich funduszy na godną tych zbiorów siedzibę. Dopiero w 1937 roku Szumowski otrzymał budynek przy ul. Kopernika 7, z którego wyprowadziła się przychodnia ginekologiczna. Rozpoczął adaptację budynku i przeprowadzkę zbiorów, jednak wybuch II wojny światowej uniemożliwił realizację tej operacji do końca.
Okres powojenny nie był łaskawy ani dla muzeum, ani dla katedry. Komunistyczne władze stalinowskiej Polski nie widziały potrzeby utrzymywania katedr historii i filozofii medycyny ani nauczania tych przedmiotów w ramach studiów lekarskich, co ostatecznie doprowadziło do ich likwidacji.
Zbiory przetrwały dzięki dr. Zbigniewowi Kukulskiemu, który stanął na czele Katedry i Zakładu Organizacji Ochrony Zdrowia, wskazując, że bazą dla nowopowstałej jednostki będzie Zakład Historii Medycyny, którego był wówczas kierownikiem. Ten wybieg pozwolił na zachowanie zbiorów muzealnych w stanie nienaruszonym.
Działalność Katedry Historii Medycyny reaktywowano w 1956 r., już w ramach Akademii Medycznej w Krakowie. W 1965 r. doszło do połączenia Katedry Historii Medycyny ze zbiorami Muzeum Farmacji, w wyniku czego powstała Międzywydziałowa Katedra Historii Medycyny i Farmacji AM w Krakowie.
Nie oznaczało to niestety, że pamiątkowe kolekcje mogły być teraz stale eksponowane. Nadal nie znaleziono odpowiednich sal wystawowych ani pomieszczeń magazynowych. Dlatego udostępniano je jedynie w szczególnych okolicznościach, takich jak np. wystawa z okazji 600-lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego.
W latach 70-80 XX wieku kilkakrotnie czyniono starania o pozyskanie nowej siedziby dla muzeum, niestety bez powodzenia. Dopiero w 1990 r. Senat Akademii Medycznej w Krakowie podjął uchwałę, która stanowiła, że rektor AM wspólnie z prezesem Krakowskiego Towarzystwa Lekarskiego wyrażają wolę powołania Muzeum Wydziału Lekarskiego, stałej siedziby dla zbiorów przechowywanych w Katedrze Historii Medycyny kierowanej wówczas przez doc. Zdzisława Gajdę.
Pomimo braku aktów wykonawczych 16 czerwca 1992 r. prof. Andrzej Szczeklik, pełniący wówczas funkcję rektora AM, uroczyście otworzył ekspozycję mieszczącą się w wynajętych salach gmachu Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego, przy ul. Radziwiłłowskiej 4, gdzie mieści się ona do dzisiaj.
Pomieszczeń magazynowych, odpowiednich dla tej klasy zbiorów, oraz pracowni muzealnej dla ich właściwego badania i zabezpieczenia nadal brak.
Na podstawie artykułów:
R.W. Gryglewski, Ponadstuletnia historia Muzeum Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego, w: Opuscula Musealia, nr 24, r. 2016
M. Chlipała, 125-lecie muzeum.
Via Medicorum – szlak kulturowy na Wesołej – https://khm.cm-uj.krakow.pl/via-medicorum/
